23 Aralık 2024 Pazartesi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Temmuz 2023 itibarıyla Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) Gelişmeleri raporunu açıkladı. Bu rapor kapsamında, Türkiye’nin uluslararası finansal pozisyonuna dair önemli veriler ortaya konulmuştur. Temmuz ayı sonunda Türkiye’nin yurt dışı varlıkları, 2023 yıl sonuna göre yüzde 4,8 oranında artış göstererek 348,8 milyar ABD doları seviyesine ulaşmışken, yurt dışına olan yükümlülükler ise yüzde 8,9 artışla 706,5 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Uluslararası Yatırım Pozisyonu’nun önemli bir unsuru olan net UYP, Türkiye’nin yurt dışı varlıkları ile yurt dışına olan yükümlülüklerinin farkını ifade etmektedir. 2023 yıl sonunda net UYP -316,2 milyar ABD doları iken, 2024 Temmuz sonunda bu rakam -357,7 milyar ABD doları seviyesindedir. Bu durum, Türkiye’nin uluslararası finansman ihtiyaçlarının arttığını göstermektedir.
Varlıklar alt kalemleri incelendiğinde, rezerv varlıkları 2023 yılı sonuna göre yüzde 4,9 oranında artış göstererek 147,8 milyar ABD doları seviyesine ulaşmıştır. Diğer yatırımlar kalemi de yüzde 3,9 artışla 129,1 milyar ABD doları olarak kaydedilmiştir. Özellikle bankaların yabancı para ve Türk Lirası cinsinden efektif ve mevduatları, yüzde 6,9 oranında artarak 49,7 milyar ABD doları seviyesine ulaşmıştır. Bu bulgular, Türkiye’nin finansal sistemindeki likiditenin arttığını işaret etmektedir.
Yükümlülükler alt kalemleri incelendiğinde ise doğrudan yatırımlar, piyasa değeri ile döviz kurlarındaki değişimlerin etkisiyle birlikte 2023 yılı sonuna göre yüzde 15,3 oranında bir artışla 222,0 milyar ABD doları seviyesine ulaşmıştır. Portföy yatırımları ise yüzde 29,1 oranında bir artışla 123,8 milyar ABD doları olmuştur. Yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi stoku, bir önceki yıla göre yüzde 33,6 oranında artarak 39,5 milyar ABD doları seviyesine çıkarken, yurt dışındaki yerleşiklerin sahip olduğu Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) stoku ise çarpıcı bir biçimde yüzde 399,2 oranında artış göstererek 13,2 milyar ABD doları olmuştur. Hazine’nin tahvil stokunda da, yurt içi yerleşiklerce alınan tahvillere yönelik düşüm yapıldıktan sonra, yüzde 4,1’lik bir artışla 44,3 milyar ABD doları seviyesine ulaştığı gözlemlenmiştir.
Aynı dönemde, diğer yatırımlarda da hafif bir artış kaydedilmiştir. 2023 yılı sonuna göre yüzde 0,1 oranında artışla 360,7 milyar ABD doları seviyesine çıkmıştır. Özellikle yurt dışı yerleşiklerin yurt içi bankalarda sahip olduğu yabancı para mevduatı, yüzde 5,3 oranında azalarak 40,9 milyar ABD doları olmuştur. Ancak Türk Lirası cinsinden mevduatlar ise yüzde 36,4 artış göstererek 23,2 milyar ABD doları seviyesine ulaşmıştır.
Bankalar açısından bakıldığında, toplam kredi stoku yüzde 10,1 oranında artarak 68,8 milyar ABD doları olurken, diğer sektörlerin toplam kredi stoku ise yüzde 0,8 oranında bir azalma ile 100,2 milyar ABD doları düzeyine gerilemiştir. Bu veriler, Türkiye’nin mali istikrarı ve borç dinamikleri açısından önemli ipuçları sunmaktadır.
Sonuç olarak, TCMB’nin açıkladığı verilere göre Türkiye’nin uluslararası yatırım pozisyonu, varlık ve yükümlülüklerindeki artışla birlikte, uluslararası finansal alandaki rolünü ve bağımlılığını ortaya koymaktadır. Özellikle artan doğrudan ve portföy yatırımları, ülkenin uluslararası ekonomik ilişkilerinin güçlendiğini göstermekle beraber, net UYP’nin olumsuz yönde gelişmesi, dikkat edilmesi gereken bir konu haline gelmiştir.