Yüksek İrtifa İle Sağlık Riskleri: Bilinçli Tırman!

0

BEĞENDİM

0

Yüksek İrtifa ve İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Deniz seviyesinden yüksekte bulunan rakımlar, yüksek irtifa olarak adlandırılmaktadır. Dr. Öğretim Üyesi Funda Ekimci Deniz, yüksek irtifanın tanımlamasını yaparak 1500 ile 3500 metre arasındaki rakımların “yüksek irtifa”, 3500 ile 5500 metre arasının “çok yüksek irtifa” ve 5500 metreden yüksek olan rakımların ise “ekstrem yükseklikte irtifa” olarak isimlendirildiğini açıklamıştır. Yüksek irtifa insan sağlığı açısından çeşitli olumsuz etkilere yol açabilir. Özellikle yükseklik arttıkça oksijen yoğunluğunun azalması, hipoksiye maruz kalma riskini artırmaktadır.

Akut Dağ Hastalığı Belirtileri

Yüksek irtifaya hızlı bir şekilde çıkılması durumunda, “akut dağ hastalığı” adı verilen bir sağlık sorunu ortaya çıkabilmektedir. Bu hastalık genellikle 2500 metreden yüksekte gelişir ve baş ağrısı, görme bozuklukları, mide bulantısı, iştahsızlık ve uykusuzluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Dr. Deniz, bu semptomların ciddiye alınması gerektiğini, çünkü ihmal edilmesi durumunda beyin ödemine yol açabileceğini bildirmektedir. Beyin ödemi, hayati tehlike arz eden bir durumdur ve kişi bu aşamada görme problemleri, bulantı, kusma, baş ağrıları, bilincin bulanıklaşması veya komaya kadar gidebilen durumlarla karşılaşabilir.

Günlük Tırmanış Sınırları

Dağ tırmanışı yapmayı planlayanlara tavsiyelerde bulunan Dr. Deniz, 2500 metreden yüksek irtifalara çıkacak olan dağcıların, 2000-2500 metre civarında en az 3-4 gün dinlenerek bedenlerinin bu yüksekliğe uyum sağlamasını önermektedir. Bu uyum sağlandıktan sonra, 3000 metreden daha yüksek rakımlarda günlük 600 metreyi geçmeyen tırmanışlar yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. Aksi takdirde, belirtiler ciddileşebilir ve beyin ödemi riski artabilir.

Acil Müdahale Gerekliliği

Yüksek irtifaya bilinçsizce çıkmanın insan sağlığı için tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini ifade eden Dr. Deniz, bu tür durumlarda acil müdahalelerin gerekliliğine dikkat çekmektedir. Akut dağ hastalığı veya beyin ödemi durumunda kişiler, hiperbarik oksijen tedavisi veya oksijen tedavisi almak durumunda kalabilirler. Ayrıca, irtifalarının düşürülmesi önerilmektedir. Beyin ödeminin tedavisi için çeşitli ilaçların kullanılması da söz konusu olabilir. Bu bağlamda, dağcıların profesyonel bir destek almaları önemlidir.

Daha Güvenli Yüksek İrtifa Tırmanışları İçin Stratejiler

Düşük irtifadan yüksek irtifaya tırmanmayı planlayan kişiler için 1500-2000 metre civarında bir hafta kadar bulunarak bedenlerini yüksek irtifaya alıştırmaları önerilmektedir. Dr. Deniz, kişinin kendine uygun irtifayı belirlemesi gerektiğine ve günlük tırmanışlarının 300-500 metre civarında sınırlandırılmasını öneriyor. 500 metreden fazla kazanç sağlamak, sağlık açısından tehlikeli olmaktadır. Bulantı, baş ağrısı ya da nefes darlığı gibi belirtiler deneyimleyen kişilerin bulundukları irtifayı korumaları veya irtifa düşürmeleri gerektiğini hatırlatmaktadır.

Uzun Süreli Yüksek İrtifa Etkileri

Yüksek rakımlarda yaşayan kişiler, akut durumlarla sık karşılaşmamakla birlikte zamanla vücutlarında bazı uyum sağlama sorunları yaşayabilirler. Yüksek rakım, vücudun elektrolit seviyesini artırmakta ve bu durum, damar tıkanıklıkları gibi problemleri de beraberinde getirebilmektedir. Akut pulmoner ödem hastalığı, özellikle aşırı efor sarfından